Orta Kulak İltihabı (Otitis Media)

Orta kulak iltihabı (otitis media), orta kulakta sıvı birikmesi ve enfeksiyon sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonları, alerjiler veya östaki borusunun tıkanması nedeniyle gelişir. Başlıca belirtileri arasında kulak ağrısı, işitme kaybı, ateş, kulakta dolgunluk hissi ve bazen kulaktan akıntı bulunur.

Orta kulak, dış kulak ile iç kulak arasında bulunan, içerisinde çekiç, örs ve üzengi adı verilen üç küçük kemikçik barındıran hava dolu bir boşluktur. Bu kemikler ses titreşimlerini dış kulaktan iç kulağa ileterek işitmede önemli rol oynarlar. Orta kulak, östaki borusu aracılığıyla geniz boşluğuna açılır ve bu sayede basınç dengelenir. Orta kulak iltihabı (otitis media), genellikle bakteriyel veya viral enfeksiyonlar nedeniyle orta kulakta sıvı birikmesi ve inflamasyon oluşması durumudur ve bu durum östaki borusunun tıkanması veya işlevinin bozulmasına yol açar.

Orta kulak iltihabı çocuklarda daha sık görülse de yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Tedavi sürecinde antibiyotikler, ağrı kesiciler ve burun açıcı spreyler kullanılabilir. Kronikleşen durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Orta kulak iltihabını önlemek için hijyen kurallarına dikkat etmek ve bağışıklık sistemini güçlü tutmak önemlidir.

Orta Kulak İltihabı (Otitis Media) Nedir?

Orta kulak iltihabı, tıbbi adıyla otitis media, kulak zarının hemen arkasında yer alan orta kulak boşluğunun çeşitli nedenlerle enfekte olması ve iltihaplanması durumudur.

Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarının ardından ortaya çıkan bu hastalık, östaki borusunun tıkanmasıyla başlar ve orta kulak boşluğunda sıvı birikimine neden olur. Sıvı birikimi bakteriler veya virüsler için ideal bir ortam oluşturur ve ağrı, işitme kaybı, kulakta dolgunluk hissi, çınlama, ateş ve bazen baş dönmesi gibi belirtilerle kendini gösterir.

Özellikle çocuklarda anatomik yapı nedeniyle sık rastlanan orta kulak iltihabı, zamanında tedavi edilmediğinde kronikleşerek ciddi işitme problemlerine ve kulak zarında kalıcı hasara yol açabilir.

Orta Kulak İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Orta kulak iltihabının belirtileri, genellikle kulak bölgesinde yoğunlaşan rahatsızlıklarla kendini gösterir ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Hastalığın en belirgin belirtisi şiddetli kulak ağrısıdır. Bu ağrı zonklayıcı, keskin ve geceleri daha belirgin hale gelebilen bir karaktere sahiptir.

Ağrıya sıklıkla işitme kaybı veya kulakta dolgunluk hissi eşlik eder ve kişi kulağında bir tıkanıklık veya basınç hissedebilir. Özellikle çocuklarda görülen huzursuzluk, ağlama, kulaklarını sık sık tutma veya çekiştirme gibi davranışsal değişiklikler orta kulak iltihabının tipik göstergelerindendir.

Orta kulak iltihabı belirtileri şunlardır:

• Kulakta ağrı veya basınç hissi.
• İşitme kaybı veya kulakta doluluk hissi.
• Kulaktan sıvı veya iltihap akıntısı gelmesi.
• Denge kaybı veya baş dönmesi.
• Ateş ve halsizlik.
• Çınlama veya uğultu hissi.
• Bebeklerde huzursuzluk, sürekli ağlama veya kulağı çekiştirme.
• Uyku problemleri ve iştahsızlık.

Ateş, baş ağrısı, halsizlik ve iştah kaybı gibi genel enfeksiyon belirtileri de sıklıkla belirtilere eşlik eder. Bazı durumlarda kulak zarında oluşan basınç nedeniyle kulak zarının delinmesi sonucu kulaktan sarı, yeşil veya kanlı akıntı gelebilir ve akıntıyla birlikte ani ağrı azalması yaşanabilir.

Ayrıca, dengesizlik hissi, baş dönmesi, mide bulantısı ve kulakta uğultu veya çınlama gibi belirtiler de orta kulak iltihabının ilerleyen aşamalarında ortaya çıkabilmektedir. Belirtilerin erken fark edilmesi ve hızlı müdahale edilmesi, hastalığın kronikleşmesini ve ciddi komplikasyonların gelişmesini önlemek açısından son derece önemlidir.

Orta Kulak İltihabı Neden Olur?

Orta kulak iltihabının oluşumunda üst solunum yolu enfeksiyonları (soğuk algınlığı, grip, sinüzit, boğaz enfeksiyonları), alerjik reaksiyonlar (alerjik rinit), geniz eti büyümesi, sigara dumanına maruz kalma, hava kirliliği, bağışıklık sisteminin zayıflığı ve bebeklerde yatay pozisyonda biberonla beslenme gibi birçok farklı faktör rol oynar.

Orta kulak iltihabı şu nedenlerden kaynaklanabilir:

• Üst solunum yolu enfeksiyonları (grip, soğuk algınlığı, sinüzit gibi hastalıklar).
• Eustachian tüpü tıkanıklığı (orta kulaktaki basıncı düzenleyen bu tüpün tıkanması, sıvı birikmesine neden olabilir).
• Bakteriyel veya viral enfeksiyonlar (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae gibi bakteriler sık görülür).
• Bağışıklık sisteminin zayıf olması (çocuklarda ve yaşlılarda daha sık görülmesinin nedenlerinden biridir).
• Alerjiler (burun tıkanıklığı ve mukus artışına yol açarak kulak iltihabına zemin hazırlayabilir).
• Sigara dumanına maruz kalma (pasif içicilik, solunum yollarını tahriş ederek enfeksiyon riskini artırır).
• Ani basınç değişiklikleri (uçak yolculuğu, dalış veya yüksek irtifaya çıkmak, kulak basıncını etkileyebilir).
• Bebeklerde emzirme pozisyonu (biberonla besleme sırasında bebeğin yatay pozisyonda olması, sıvının orta kulağa kaçmasına neden olabilir).
• Genetik yatkınlık (ailede sık kulak enfeksiyonu öyküsü olan bireylerde daha yaygın görülebilir).

Orta Kulak İltihabı Tanısı ve Uygulanan Testler

Orta kulak iltihabının tanısı, genellikle hastanın klinik şikâyetleri ve fizik muayene bulguları doğrultusunda konur. İlk aşamada doktor hastanın öyküsünü dinleyerek belirtilerin süresi, şiddeti ve eşlik eden semptomları değerlendirir.

KBB uzmanları otoskop adı verilen özel bir aletle kulak zarının kızarıklığı, şişkinliği, hareketliliğinin azalması veya arkasında sıvı birikimi gibi iltihaba özgü bulgular gözlemek için kulak içini muayene eder.

Orta kulak iltihabında uygulanan testler şunlardır:

• Otoskopi (Kulak Muayenesi): Kulak zarını incelemek için ışıklı bir cihaz olan otoskop kullanılır. Kızarıklık, şişme veya sıvı birikimi gibi belirtiler değerlendirilir.
• Pnömatik Otoskopi: Orta kulaktaki sıvıyı tespit etmek için hava üfleyerek kulak zarının hareketliliğini kontrol eden bir testtir. Kulak zarı normalden daha az hareket ediyorsa sıvı birikimi olabilir.
• Timpanometri: Orta kulaktaki basıncı ve sıvı varlığını ölçen bir testtir. Kulak zarının hareketini analiz ederek tıkanıklık olup olmadığını belirler.
• Akustik Refleks Testi: Kulaktaki sıvı veya enfeksiyonun işitme üzerindeki etkisini değerlendirmek için kullanılır.
• İşitme Testi (Odyometri): Özellikle tekrarlayan veya kronik orta kulak iltihabı vakalarında, işitme kaybının olup olmadığını değerlendirmek için yapılır.
• Kulak Sıvısı Kültürü: Şiddetli veya tedaviye dirençli vakalarda, kulaktan sıvı alınarak bakteriyel enfeksiyon olup olmadığı laboratuvar ortamında incelenebilir.

Bazı durumlarda kulak zarının delinmiş olması ve kulaktan gelen akıntı da tanıyı netleştirici bulgulardır. Gerek duyulursa işitme testleri (odyometri) ve timpanometri gibi ileri tetkikler yapılarak orta kulaktaki basınç değişiklikleri, sıvı birikimi ve işitme kaybının derecesi objektif olarak ölçülür. Kronik veya tedaviye dirençli vakalarda ise bakteriyolojik kültür veya görüntüleme yöntemleri kullanılarak enfeksiyonun nedeni ve yayılım derecesi ayrıntılı olarak araştırılır. Bu kapsamlı değerlendirme, doğru tanının konulmasını ve uygun tedavi yönteminin belirlenmesini sağlar.

Orta Kulak İltihabı Tedavisi ve Uygulanan Yöntemler

Orta kulak iltihabının tedavisinde hastalığın türüne, şiddetine ve süresine göre ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar, antibiyotik kullanımı, kulak zarına ventilasyon tüpü yerleştirilmesi, geniz eti ameliyatı gibi farklı yöntemler uygulanır.

Tedavinin ilk hedefi, ağrının giderilmesi ve enfeksiyonun kontrol altına alınmasıdır. Ağrıyı azaltmak için ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar tercih edilir. Enfeksiyonun bakteriyel kökenli olduğu düşünülen durumlarda doktorun önerisiyle antibiyotik tedavisi başlanabilir, ancak viral enfeksiyonlarda genellikle antibiyotik kullanılmaz ve semptomların azaltılması hedeflenir.

Orta kulakta uzun süreli sıvı birikimi bulunan ya da tekrarlayan enfeksiyon yaşayan hastalarda kulak zarına ventilasyon tüpü (kulak tüpü) yerleştirilmesi gibi cerrahi yöntemler uygulanabilir. Aynı zamanda, geniz eti büyümesi gibi anatomik problemler mevcutsa, bunların cerrahi olarak giderilmesi de tedavi başarısını artırır.

Tedavi süresince kulağa sıcak uygulama yapılması, ortamın nemlendirilmesi ve bol sıvı alımı gibi destekleyici önlemler iyileşme sürecini hızlandırabilir. Ayrıca alerjik durumların tedavisi ve bağışıklık sistemini güçlendirici önlemler, tekrarlayan orta kulak iltihaplarının önlenmesinde önem taşır. Tüm tedavi süreçleri doktor gözetiminde uygulanmalı ve takip edilmelidir.