Koku Alma Kaybı (Anosmi) Nedir? Nedenleri ve Tedavisi

Koku Alma Kaybı Nedir?

Koku alma kaybı (anosmi), kişinin tamamen veya kısmen koku duyusunu kaybetmesi durumudur. Bu durum soğuk algınlığı, sinüzit, alerji, burun polipleri gibi geçici nedenlerden kaynaklanabileceği gibi, sinir hasarı, COVID-19, travma, tümörler veya nörolojik hastalıklar gibi kalıcı nedenlere de bağlı olabilir. Anosmi, tat alma duyusunu da etkileyerek yaşam kalitesini düşürebilir.

Koku Alma Kaybı Belirtileri Nelerdir?

Koku alma kaybı (anosmi) belirtileri arasında kokuları algılayamama veya zayıf koku algılama, tat alma duyusunda azalma, iştahsızlık, kilo kaybı ve günlük aktivitelerde zorluk yaşama bulunur.

Bazı hastalar, kahve, yemek veya parfüm gibi belirgin kokuları fark edemediklerini bildirirken bazıları ise tamamen koku duyusunu kaybeder. Anosmiye eşlik eden burun tıkanıklığı, baş ağrısı veya yüz bölgesinde basınç hissi gibi semptomlar da altta yatan nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Koku Alma Kaybı Neden Olur?

Koku alma kaybı (anosmi), çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir ve genellikle burun tıkanıklığı, sinüs enfeksiyonları, alerjik rinit, grip veya soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu hastalıklarıyla ilişkilidir.

Bunun yanı sıra, yakın dönemde rinoplasti veya septum ameliyatları geçirme, burun polipleri, kimyasal tahriş edici maddelere maruz kalma ve kronik sinüzit gibi durumlar da anosmiye yol açabilir. Sinir hasarına bağlı anosmi ise kafa travması, inme, Parkinson, Alzheimer veya multipl skleroz (MS) gibi nörolojik hastalıklardan kaynaklanabilir. Ayrıca, bazı ilaçların yan etkileri, sigara kullanımı, hormonal dengesizlikler ve yaşlanma süreci de koku alma duyusunun azalmasına veya tamamen kaybolmasına neden olabilir.

Koku alma kaybı nedenleri şunlardır:

• Solunum yolu enfeksiyonları: Grip, soğuk algınlığı, sinüzit ve COVID-19 gibi hastalıklar.
• Alerjiler: Mevsimsel alerjiler veya burun iltihapları.
• Burun tıkanıklığı: Nazal polipler, deviasyon veya tümörler.
• Travma ve yaralanmalar: Kafa travmaları veya buruna alınan darbeler.
• Sinir hasarı ve hastalıklar: Alzheimer, Parkinson ve multipl skleroz (MS) gibi nörolojik hastalıklar.
• Kimyasal maruziyet: Sigara dumanı, kimyasal maddeler veya toksinler.
• İlaçlar: Bazı antibiyotikler, tansiyon ilaçları ve kemoterapi tedavileri.

Anosmi bazen kalıcı olabilir ve ciddi hastalıkların belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Eğer koku kaybı uzun süre devam ediyorsa bir doktora başvurulmalıdır.

Koku Alma Kaybı Tanısı ve Uygulanan Testler

Koku alma kaybı (anosmi) tanısı, hastanın tıbbi öyküsü, fizik muayene, koku testi, endoskopik muayene, görüntüleme testleri (BT, MR) ve kan testleri ile konulur.

Koku alma kaybı tanısında uygulanan testler şunlardır:

• Hastanın öyküsü ve fizik muayene: Doktor, anosminin süresi, şiddeti ve eşlik eden hastalıkları değerlendirir. Burun içi yapılar, tıkanıklık veya polip varlığı açısından incelenir.
• Koku testi: Hastaya belirli kokular koklatılarak koku duyusunun derecesi ölçülür. “Sniffin’ Sticks Testi” ve “UPSIT (University of Pennsylvania Smell Identification Test)” yaygın olarak kullanılır.
• Endoskopik muayene: Burun içini ayrıntılı incelemek için nazal endoskopi uygulanır.
• Görüntüleme testleri:
• BT (Bilgisayarlı Tomografi): Sinüzit, polip veya tümör gibi yapısal sorunları değerlendirmek için kullanılır.
• MR (Manyetik Rezonans): Beyin ve koku siniri ile ilgili nörolojik hastalıkları belirlemek için yapılır.
• Kan testleri: B12 eksikliği, tiroid hastalıkları veya enfeksiyon gibi sistemik nedenleri araştırmak için istenebilir.

Tanı konulduktan sonra anosminin nedeni belirlenerek uygun tedaviye başlanır.